Azbest w Twoim otoczeniu
Azbest ze względu na swoje właściwości, jest materiałem szeroko stosowanym w budownictwie, energetyce i przemyśle chemicznym. Jest naturalnym, praktycznie niezniszczalnym surowcem o budowie włóknistej, jednocześnie jednym z najbardziej niebezpiecznych czynników rakotwórczych. Pęczki włókien mogą się rozszczepiać na włókna kilkudziesięciokrotnie cieńsze niż ludzki włos, kruszą się i łamią - przedostając w ten sposób do atmosfery. Niewidoczne dla oka, unosząc się w powietrzu, są wdychane przez ludzi. Naukowcy szacują, że w ostatnich kilku latach na świecie azbest był przyczyna zgonu ok. 100 tys. osób rocznie. Mikroskopijnej wielkości włókna azbestowe, które na zawsze pozostają w płucach, mogą powodować charakterystyczny dla azbestu rodzaj nowotworu złośliwego - międzybłoniak oraz mogą być przyczyną raka pluć, azbestozy, przewlekłego obturacyjnego zapalenia oskrzeli. Objawy tych chorób występują zwykle w 10- 40 lat po kontakcie z azbestem.
Z tego względu w rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 71, poz. 649), zostały określone sposoby bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest oraz ich usuwania.
1. Postanowienia § 4 ust. 1 i 2 wymienionego rozporządzenia zobowiązują właścicieli lub zarządców obiektów i urządzeń budowlanych z zabudowanymi wyrobami zawierającymi azbest do dokonania przeglądu technicznego tych wyrobów oraz oceny stanu i możliwości ich bezpiecznego użytkowania.
2. W przypadku usuwania wyrobów zawierających azbest niedopuszczalny jest obrót tymi wyrobami w celu ich dalszego wykorzystania ze względu na zakaz produkcji, stosowania i obrotu azbestem i wyrobami zawierającymi azbest wprowadzony na podstawie art. 1 § 1 ustawy z dnia 19 czerwca 1997 r o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 101, poz. 628 ze zmianami, ostatnia zmiana z 2005 r. Nr 10, poz. 72)
3. Prace polegające na usuwaniu lub naprawie wyrobów zawierających azbest mogą być wykonywane wyłącznie przez wykonawców posiadających odpowiednie wyposażenie techniczne do prowadzenia takich prac oraz pracowników przeszkolonych w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przy usuwaniu materiałów zawierających azbest (zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 14 października 2005 r. w sprawie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest oraz programu szkolenia w zakresie bezpiecznego użytkowania takich wyrobów (Dz. U. Nr 216, poz. 1824))
4. Wykonawcy prac powinni posiadać zezwolenie Starosty (właściwego ze względu na miejsce wykonywania prac) na prowadzenie działalności, w wyniku której powstają odpady niebezpieczne. W powołanym rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy określono szczegółowo obowiązki wykonawców tych prac.
5. Wykorzystanie azbestu lub wyrobów azbestowych dopuszcza się w użytkowanych obiektach i instalacjach nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2032 r. Okres ten został określony w „programie usuwania azbestu stosowanego na terenie Polski" ogłoszonego przez Polski Rząd w 2002 r., oraz w rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 października 2003 r. w sprawie wymagań w zakresie wykorzystania i przemieszczania azbestu oraz wykorzystania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których był lub jest wykorzystywany azbest. (Dz. U. nr 192, poz. 1876).
6. Przy wykorzystaniu azbestu lub wyrobów azbestowych zawierających azbest należy uwzględniać okres upływu gwarancji producenta wyrobu oraz wyniki przeprowadzonych kontroli i oceny stanu wyrobów.
7. Właściciel, zarządca lub użytkownik miejsc, w których był lub jest wykorzystywany azbest, dokonuje inwentaryzacji zastosowanych wyrobów zawierających azbest poprzez sporządzenie spisu z natury, a wyniki inwentaryzacji ujmuje się w informacji sporządzonej wg wzoru zawartego w rozporządzeniu. Powyższą informację, właściciel, zarządca lub użytkownik sporządza w dwóch egzemplarzach, z których jeden egzemplarz przedkłada w formie pisemnej wojewodzie w terminie do 31 stycznia każdego roku. Osoby fizyczne niebędące przedsiębiorcami przedkładają informacje odpowiednio wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta.
Jak wynika z kontroli przeprowadzonych przez inspektorów PIP, jedynie nieliczne jednostki i osoby fizyczne dokonały wymienionej oceny i inwentaryzacji azbestu lub wyrobów azbestowych. Ponadto nadal utrzymuje się niska świadomość osób użytkujących obiekty budowlane z zabudowanymi wyrobami azbestowymi, dotycząca postępowania z odpadami azbestowymi i oddziaływania azbestu na zdrowie człowieka.