Komentarz

W Chrzanowie, mieście rządzącym się zgodnie z prawem magdeburskim, odkąd wykształcił się samorząd miejski działała też kancelaria, o czym świadczą księgi miejskie zachowane od początku XV w., przechowywane obecnie w Archiwum Państwowym w Krakowie. Nie zachowała się jednak żadna pieczęć miejska z tego okresu. Najstarsza znana pieczęć miasta Chrzanowa została wykonana na początku XVI w., za czym przemawia wczesnorenesansowe pismo inskrypcji napieczętnej. Jest wielce prawdopodobne, że można łączyć ją z podjętymi w 1500 r. przez Piotra Ligęzę działaniami normującymi funkcjonowanie miasta.

Pieczęć Chrzanowa jest typowym przykładem pieczęci miejskiej, w której splatają się dwa elementy: wyobrażenie patrona kościoła parafialnego (św. Mikołaj) i herbu właściciela (Półkozic). Postać świętego biskupa umieszczona jest albo całościowo w postaci stojącej lub w półpostaci. Zawsze w stroju pontyfikalnym z pastorałem w jednej ręce i z księgą, na której znajdują się trzy kule (bryły złota), w drugiej ręce. Stanowią one atrybut św. Mikołaja i mają związek z piękną legendą o obdarowaniu przez niego trzech córek ubogiego kupca posagiem w postaci brył złota. Podobnie umieszczone po bokach postaci litery "S" i "N" są inicjałami wyrazów "Sanctus Nicolaus". Obok wyobrażenia św. Mikołaja drugi element ikonograficzny pieczęci stanowi szlachecki herb Półkozic, nawiązujący do ówczesnych właścicieli miasta – Ligęzów, którzy pieczętowali się tym herbem. Godło to utrzymywało się na pieczęci nawet po zmianie właściciela w drugiej połowie XVII i na początku XVIII w.

Dopiero na ostatniej pieczęci z okresu staropolskiego, wykonanej w 1783 r., obok postaci św. Mikołaja widnieje klejnot z herbem Topór, godłem ówczesnego właściciela Chrzanowa Józefa Salezego Ossolińskiego, w tarczy jego monogram, a po bokach zwisają ordery Orła Białego i Św. Stanisława.

W XIX w. władze Księstwa Warszawskiego zabroniły miastom używania własnych herbów. Na pieczęciach urzędowych Chrzanowa pojawił się ówczesny herb państwowy: na tarczy nakrytej koroną, przedzielonej pionowo na dwa pola, w prawym polu – godło Saksonii, w lewym– Orzeł Biały ukoronowany, zwrócony w prawo. Herbu tego używa Chrzanów również dzisiaj.

Prezentowany obiekt w polu pieczętnym posiada popiersie św. Mikołaja z pastorałem w prawej ręce i księgą z trzema kulami w lewej. Poniżej umieszczona tarcza z herbem Półkozic, a po bokach postaci litery "S" i "N", od "Sanctus Nicolaus". W otoku napis majuskułą, przerywany krzyżykami: SIG[ILLVM] + IVRIS + CIVIT[ATIS] CHRZANOW.

(Bożena Lesiak-Przybył)

Informacja pochodzi z serwisu http://chrzanow.polska.pl